Leishmania tropica ανήκουν σε μια μεγάλη ομάδα σηματοδοτημένων πρωτόζωων που ζουν ενδοκυτταρικά σε μακροφάγα στον ιστό του δέρματος και χρειάζονται την αλλαγή ξενιστή μεταξύ κουνουπιών μύγας άμμου ή πεταλούδας και σπονδυλωτών για τη διανομή τους. Είναι η αιτία της δερματικής λεϊσμανίαση, επίσης γνωστή ως ανατολίτικο χτύπημα, το οποίο βρίσκεται κυρίως στη νότια Ευρώπη και στις ασιατικές χώρες. Τα πρωτόζωα ξέρουν πώς να επιβιώνουν από την φαγοκυττάρωση όταν διεισδύουν στην κυκλοφορία του αίματος και πώς να πολλαπλασιάζονται ενδοκυτταρικά σε μακροφάγα στο αίμα.
Τι είναι το Leishmania tropica;
Τα σημαδευμένα πρωτόζωα Leishmania tropica σχηματίζουν ένα υποείδος του γένους Leishmania και είναι επίσης γνωστά ως Αιμοσφαιρικά καθορισμένο. Χρειάζονται μια αλλαγή ξενιστή μεταξύ ανθρώπων ή άλλων σπονδυλωτών και της μύγας άμμου (Phlebotomus) ή του κουνουπιού πεταλούδας (Nematocera) για τη διανομή τους.
Με την αλλαγή του ξενιστή, υπάρχει πάντα μια αλλαγή μεταξύ της σημαδεμένης μορφής (promastigote) και της μη σημαδευμένης (amastigote) μορφής του παθογόνου. Τα παθογόνα προμαγώματος ωριμάζουν στα μολυσμένα κουνούπια και χρησιμοποιούν το μαστίγιο τους για να μετακινηθούν ενεργά στη δαγκώνοντας συσκευή του κουνουπιού. Όταν το κουνούπι δαγκώνει ένα αιμοφόρο αγγείο σε ανθρώπους ή σε άλλο ζώο ξενιστή, τα σηματοδοτημένα παθογόνα εισέρχονται στον περιβάλλοντα ιστό. Αναγνωρίζονται ως εχθρικά από το ανοσοποιητικό σύστημα και ως εκ τούτου φαγοκυτταροποιούνται από πολυμορφικά ουδετερόφιλα (PMN).
Το Leishmania tropica επιβιώνει από φαγοκυττάρωση και αρχικά προστατεύεται ενδοκυτταρικά. Φτάνουν στα πραγματικά κύτταρα ξενιστές τους, τους μακροφάγους, μετά την απόπτωση του ΡΜΝ και την ανανεωμένη φαγοκυττάρωση - στην περίπτωση αυτή από μακροφάγα. Μετατρέπονται σε μορφή αμαστεγώτου ενδοκυτταρικά εντός των μακροφάγων και μπορούν να πολλαπλασιαστούν με διαίρεση.
Μετά την απελευθέρωση του παθογόνου στο αίμα, ένα μη μολυσμένο ή ένα ήδη μολυσμένο κουνούπι μπορεί να προσλάβει παθογόνα μέσω της προβοσκίδας του, τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται σε μορφή αμαστιώτου στο κουνούπι, έτσι ώστε ο κύκλος να κλείσει.
Εμφάνιση, διανομή και ιδιότητες
Το Leishmania tropica είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο σε χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ασίας. Ενδημικά περιστατικά βρίσκονται σε μια λωρίδα από την Τουρκία έως το Πακιστάν, σε περιοχές της Ινδίας, στην Ελλάδα και σε ορισμένες περιοχές της Βόρειας Αφρικής. Το παράσιτο είναι μολυσματικό μόνο εάν εισάγεται απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος με τη μορφή του μαστιγώματος. Η μόλυνση συμβαίνει φυσικά μέσω του δαγκώματος των μολυσμένων κουνούπια άμμου ή πεταλούδας.
Τα παθογόνα βρίσκονται στο κουνούπι σε άμεση γειτνίαση με τη συσκευή αναρρόφησης του κουνουπιού. Εκπλένονται με την αντιπηκτική έκκριση που το κουνούπι αποβάλλει στην πληγή για να αποτρέψει την πήξη του αίματος και να μεταφερθεί απευθείας στον περιβάλλοντα ιστό. Στον ιστό, συλλαμβάνονται και φαγοκυττάρωση από το πρώτο κύμα ανοσολογικής άμυνας έναντι παθογόνων, τα πολυμορφικά ουδετερόφιλα, αλλά σε μεγάλο βαθμό γνωρίζουν πώς να επιβιώσουν από την φαγοκυττάρωση επειδή παράγουν χημειοκίνες που εμποδίζουν την απελευθέρωση των πρωτεολυτικών τους ουσιών σε PMNs .
Επιπλέον, η σηματοδοτημένη μορφή του παθογόνου είναι ικανή να εκκρίνει χημειοκίνες, οι οποίες καταστέλλουν ορισμένες χημειοκίνες σε ουδετερόφιλα, οι οποίες συνήθως προσελκύουν και άλλα λευκοκύτταρα όπως μονοκύτταρα και κύτταρα ΝΚ. Απελευθερώνοντας ένα ένζυμο που αυξάνει τον μέσο χρόνο επιβίωσης των ουδετερόφιλων από κανονικά μερικές ώρες σε δύο έως τρεις ημέρες, τα παθογόνα μπορούν να «περιμένουν» να εμφανιστούν τα μακροφάγα, τα τελικά κύτταρα ξενιστές τους.
Υποστηρίζουν ενεργά τα κοκκιοκύτταρα ξενιστές τους στην απελευθέρωση χημειοκινών που προσελκύουν μακροφάγα. Μέσω της απόπτωσης, ο προγραμματισμένος και διατεταγμένος κυτταρικός θάνατος του ΡΜΝ, οι μακροφάγοι διεγείρονται να φαγοκυττάρωση των αποπτωτικών κυττάρων χωρίς να απελευθερώνουν τις πρωτεολυτικές τους ουσίες. Το amastigotic Leishmania tropica μπορεί έτσι να απορροφηθεί από τους μακροφάγους μαζί με τα θραύσματα των κοκκιοκυττάρων που δεν έχουν υποστεί βλάβη και δεν ανιχνεύονται και είναι τώρα ενδοκυτταρικά ασφαλή. Στα μακροφάγα, τα παθογόνα αλλάζουν από το promastigote στη μορφή του amastigote και πολλαπλασιάζονται μέσω της κυτταρικής διαίρεσης.
Ασθένειες και παθήσεις
Το Leishmania tropica προκαλεί δερματική μορφή λεϊσμανίαση. Το παθογόνο μεταφέρεται στον ιστό του δέρματος μέσω του δαγκώματος μιας μολυσμένης μύγας άμμου, έτσι ώστε τα συμπτώματα της νόσου να εμφανίζονται μετά από μια περίοδο επώασης από δύο έως οκτώ μήνες κατά μέσο όρο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η περίοδος επώασης μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη, έως και αρκετά χρόνια.
Το Leishmaniasis tropica οδηγεί σε ξηρές, κερατινοποιημένες προσκρούσεις δέρματος που είναι ανώδυνες και δεν φαγούρα. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, οι προσκρούσεις του δέρματος συνήθως επουλώνονται μόνες τους μετά από 6 έως 15 μήνες, αλλά μερικές φορές αφήνουν πίσω τους παραμορφωτικές ουλές. Μόλις η ασθένεια θεραπευτεί, υπάρχει συνήθως δια βίου ανοσία.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, υποτροπιάζουσα (επαναλαμβανόμενη) δερματική λεϊσμανίαση μπορεί να εμφανιστεί μετά από ένα έως 15 χρόνια. Η υποτροπιάζουσα μορφή της νόσου εκδηλώνεται συνήθως σε πολλαπλές βλατίδες, οι οποίες αυξάνονται αργά στις ακανόνιστες άκρες και αργά κερατινοποιούνται και επουλώνονται από το κέντρο. Υπάρχουν σχετικά λίγα παθογόνα στους βλαστούς. Σε αντίθεση με τις σπλαχνικές μορφές της νόσου (που επηρεάζουν τα έντερα), η δερματική λεϊσμανίαση tropica είναι συνήθως πιο αβλαβής, αλλά συνήθως αφήνει πίσω του άσχημα σημάδια.
Λίγα αντιβιοτικά συστηματικής δράσης και ένα τοπικά εφαρμοσμένο αντιβιοτικό είναι διαθέσιμα για θεραπεία. Ούτε ο εμβολιασμός ούτε άλλα άμεσα προληπτικά μέτρα για την πρόληψη της μόλυνσης είναι ανύπαρκτα. Η καλύτερη προστασία είναι να προστατευτείτε με κουνουπιέρα τη νύχτα σε περιοχές που απειλούνται με εξαφάνιση και να εφαρμόσετε ένα εντομοαπωθητικό κατά τη διάρκεια της ημέρας.
